Lecą śmietki, lecą…

Osobniki dorosłe śmietek – muchówek – mają aparat gębowy typu liżąco-ssącego, przystosowany do pobierania pokarmu płynnego. Szkodnikami roślin są larwy śmietek, żerujące w korzeniach, liściach lub kwiatostanach.

Śmietka kapuściana

Muchówki pierwszego pokolenia pojawiają się w drugiej dekadzie kwietnia, gdy gleba osiągnie temperaturę około 10 °C. Samice przez około dwa tygodnie pobierają pokarm z kwitnących roślin chwastów, rzepaku, krzewów i drzew. Po zapłodnieniu składają jaja na szyjce korzeniowej i pod grudki gleby blisko rośliny żywicielskiej. Na przełomie kwietnia i maja pojawiają się larwy i zaczynają żerować.

Drugie pokolenie pojawia się pod koniec czerwca, a szkodliwość larw obserwuje się w lipcu. Trzecie pokolenie muchówek pojawia się w sierpniu, a larwy żerują we wrześniu i październiku.  Pokolenia drugie i trzecie zazębiają się i czasem trudno zauważyć, że trzecie pokolenie już jest.

Śmietka ćwiklanka

Muchówki pierwszego pokolenia pojawiają się w maju, drugie pokolenie – od końca czerwca do połowy lipca, a trzecie – od końca sierpnia do połowy września. Samica składa jaja w złożach na spodniej stronie liścia wzdłuż głównego nerwu.  Na starszych liściach jaja są składane bliżej brzegu blaszki. Larwy po wyjściu z jaja wgryzają się do tkanki liścia i żerują  pomiędzy dolną i górną skórką. Na liściu widoczne są korytarze oraz duże, nieregularne plamy – miny. Szkody o znaczeniu gospodarczym wyrządzają larwy pierwszego i drugiego pokolenia.

Śmietka glebowa i kiełkówka

Gatunki te są do siebie podobne i często występują jednocześnie. Wylot muchówek ma miejsce na przełomie kwietnia i maja. Samica najczęściej składa jaja w świeżo uprawioną ziemię i źle przykryty obornik lub przyorane rośliny z przedplonu.  Młode larwy żerują w rozkładającej się materii organicznej, starsze przechodzą kierując się zapachem do kiełkujących nasion. Po zakończeniu żerowania przepoczwarczają się w sąsiedztwie rośliny żywicielskiej, na głębokości około 2 cm.

Samice pokolenia 2. i 3. składają jaja w gnijące lub mechanicznie uszkodzone tkanki roślin. Jeśli wystąpią obie śmietki, wschody mogą być zredukowane do 50%. Nasiona mają wyjedzone bielmo oraz uszkodzone kiełki. Wewnątrz nasion i w wyrastających kiełkach mogą być obecne larwy lub wygryzione przez nie korytarze.  Rośliny, które wzejdą, mają zniekształcony i uszkodzony stożek wzrostu,  uszkodzone liścienie i łodyżkę podliścieniową.

Śmietka cebulanka

Muchy pierwszego pokolenia wylatują na początku maja. Samice składają jaja u nasady roślin lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie pod grudkami ziemi. Larwy tego pokolenia atakują młode rośliny (2–3 liście). Jedna larwa może zniszczyć do 10 roślin w rzędzie. Rośliny są pozbawione korzeni i gniją od dołu. Szczypior więdnie (w słoneczny, ciepły dzień leży na ziemi), żółknie i roślina łatwo daje się wyciągnąć z ziemi. Uszkodzone siewki zasychają.  Larwy drugiego pokolenia pojawiają się pod koniec lipca i żerują do zbioru.  Atakują przede wszystkim cebule mechanicznie uszkodzone, gnijące lub opanowane przez inne szkodniki.

Szkodliwość

• warzywa kapustne

• rzodkiewka i rzodkiew

Larwy drążą korytarze w zgrubieniach. W miejscu żerowania tkanka gnije. Korytarze są wypełnione odchodami. Zgrubienia są oblepione ziemią.

• chrzan

Samice pierwszego pokolenia składają jaja po kilka sztuk w górnej części sadzonki, przeważnie w miejscu wyrastania liści lub w bezpośrednim sąsiedztwie górnej części korzenia – roślina może być pozbawiona liści. Larwy drążą pod skórką w górnej części korzenia płytkie chodniki.

Larwy drugiego i trzeciego pokolenia żerują w korzeniach. W miejscu uszkodzenia korzeń gnije.

Tab. 2. Środki stosowane w zwalczaniu śmietek

Maciej Kania
Źródło: na podstawie artykułu dr Marii Rogowskiej (PWSZ w Skierniewicach) z numeru 5/2019 WiOM