Sorpcja glebowa – zjawisko zatrzymywania jonów, cząstek stałych i gazów przez fazę stałą gleby; w sorpcji glebowej główną rolę odgrywa kompleks sorpcyjny, tj. najdrobniejsza frakcja gleby, na którą składają się koloidy glebowe (minerały ilaste, próchnica, krzemionka koloidalna, wodorotlenki i tlenki żelaza i glinu); sorpcja glebowa utrudnia wypłukiwanie, m.in. w głąb gleby, mineralnych składników pokarmowych roślin (potas, fosfor, wapń, sód i in.), dostarczanych np. w nawozach; sorpcja glebowa może być mechaniczna, chemiczna, fizyczna, wymienna i biologiczna (przez drobnoustroje glebowe).
Źródło: encyklopedia.pwn.pl
Krótko mówiąc, im gleba ma większą pojemność sorpcyjną tym jest lepsza, ponieważ mniej składników się wypłukuje. Kompleks sorpcyjny, o którym mówi się w kontekście zdolności gleb do zatrzymywania form jonowych pierwiastków to mieszanina koloidów mineralnych (kaolinit, montmoryllonit czy illit) zbudowanych z tlenku krzemu (IV) oraz tritlenku diglinu oraz koloidów organicznych (próchnica). W warunkach Polski kompleks sorpcyjny jest naładowany ujemnie, dominuje więc sorpcja kationów, (np. K+). Aniony (np. NO3-) są sorbowane w niewielkich ilościach i ulegają wypłukaniu wgłąb profilu glebowego. Tłumaczy to szybkie ubożenie gleb w azot.
W Polsce przeciętna pojemność sorpcyjna gleb wynosi 20 me (milirównoważnik/100 g s.m. gleby). Przykładowe pojemności sorpcyjne:
- kaoilinit – 20 me
- kompost – 40–70 me
- wermikulit – 100–180 me
- próchnica 150–250 me
Im wyższe pH tym silnie wzrasta pojemność sorpcyjna koloidów organicznych (gleb organicznych). W przypadku gleb mineralnych wzrost pH nie wpływa na poprawę właściwości sorpcyjnych.
Przykładowo wzrost pH na glebie mineralnej z 5 do 6,5 spowoduje zwiększenie pojemności sorpcyjnej z 20 me do 25 me. Taka sama zmiana pH na glebie organicznej będzie się wiązać ze zmianą pojemności sorpcyjnej z 20 me na 60 me. mk
