Choroby w przechowalni

Okres inkubacji choroby to czas od infekcji do pojawienia się pierwszych objawów. Rozważając możliwości wystąpienia chorób na warzywach w okresie ich przechowywania, należy uwzględnić wszystkie czynniki wpływające na ich obecność.

Podczas wegetacji są to:

• średnia temperatura, która ma istotny wpływ na zdrowotność warzyw, 

• silne promieniowanie słoneczne powodujące oparzelizny, 

• intensywność opadów deszczu (stymulujących rozwój chorób) pod koniec okresu wegetacji.

Warunki w przechowalni
w Optymalna temperatura przechowywania większości warzy wynosi 0°C, dlatego nie powinno się obniżać jej poniżej 0°C. 

CHOROBY CEBULI

Zgnilizna szyjki cebuli (Botrytis cinerea, B. aclada, B. squamosa, B. alli)
Powoduje największe straty podczas przechowywania. Dochodzi do mięknięcia szyjki cebuli, a na przekroju podłużnym tworzą się ciemnoszare, porażone mięsiste łuski. 
Patogeneza. Infekcja cebul zachodzi na polu. Typowe symptomy są po kilkunastu tygodniach od momentu składowania warzyw. Patogen rozwija się przy 3–4°C, zaś zahamowanie jego rozwoju następuje przy 0°C. 
Ograniczanie choroby. Nasiona zaprawiać zaprawą np. Maxim 480 FS. W okresie wegetacji cebule z siewu opryskiwać przed zbiorem co 7–10 dni, lecz nie później niż przed załamywaniem się szczypioru. W przechowalni temperatura powinna być wynosić 0–1°C przez cały okres składowania, z zachowaniem wilgotności względnej powietrza 65–75%. 
 

Zgnilizna szyjki cebul

Stemphylium
 
Fuzaryjne gnicie cebuli (Fusarium oxysporum)
Choroba coraz częściej obserwowana na polu. Sprawca choroby powoduje, że w rejonie piętki tworzy się biały nalot grzybni, różowaty odcień świadczy o zarodnikowaniu grzyba. 
Patogeneza. Źródłem infekcji pierwotnej jest zakażona gleba, a także materiał siewny.
Ograniczanie choroby. Zaprawianie nasion fungicydami, zmianowanie pól. Brak środków chemicznych do ochrony cebuli przed fuzariozą. Zabiegi przeciwko zgniliźnie szyjki częściowo ograniczają fuzariozę. W przechowalni zalecana temperatura to 0–1°C, wilgotność względna powietrza 65–75%.
 
Bakteryjna zgnilizna cebuli
Choroba groźna w lata ciepłe i wilgotne. 
Patogeneza. Porażenie następuje w okresie wegetacji, czemu sprzyjają opady gradu i żerowanie wciornastków. Gnicie cebul obserwuje się w przechowalni. Symptomy choroby to początkowo pojedyncza łuska jakby zaparzona, o nieprzyjemnym zapachu. Trudno zdiagnozować chorobę ze względu na maskowanie chorej łuski przez zdrową, tą na wierzchu. W skrajnych przypadkach cała partia cebul może być porażona po 2–3 miesiącach przechowywania. 
Ograniczanie choroby. Przemiennie uprawiać cebulę co 3 lata, a na zainfekowanych plantacjach siać zboża. Dopuszcza się fungicyd z tlenkiem miedzi (Nordox 75 WG) od fazy 2 liści do osiągnięcia typowej masy liści. Po burzach i gradobiciu opryskiwać rośliny 2–3 razy, co 7 dni środkiem Huwa-San TR50. Prawidłowa temperatura w przechowalni to 0–1°C, wilgotność względna powietrza 65–75%.
 

Bakterioza na cebuli
 
Nieinfekcyjne – oparzelina słoneczna
Na wskutek intensywnego nasłonecznienia w czasie dosuszania cebuli po wyrwaniu na polu może pojawić się szklistość łusek mięsistych, które z czasem stają się przezroczyste. Cebula jest miękka, nieprzyjemnie pachnie.
Ograniczenie choroby. Termin wykopywania cebul dostosować tak, aby dosuszanie ich nie następowało przy intensywnym nasłonecznieniu. W przechowalni utrzymywać właściwą temperaturę zbliżoną do 0°C, gdyż w ciepłych i wilgotnych pomieszczeniach szybszy jest rozwój choroby.
 

Zazielenienie główki

Oparzelizna łusek cebuli

CHOROBY GRZYBOWE WARZYW KORZENIOWYCH

Szara pleśń (Botrytis cinerea)
Patogeneza. Choroba groźna w przechowalni. Sprawca może przetrwać zimę w glebie, na martwych resztkach roślinnych, w formie grzybni, sklerocjów i konidiów lub na nasionach. Rozwija się intensywnie przy wysokiej wilgotności powietrza (95–100%). Optymalna temperatura rozwoju grzyba to 18–20°C, infekcja korzeni jest nawet przy 0oC, zazwyczaj w fazie tworzenia zgrubień korzeniowych i przed zbiorem.
Objawy obserwuje się na korzeniach w początkowym okresie przechowywania w postaci brązowych, wodnistych plam. 
Ograniczanie choroby. Nie uprawiać marchwi w dużym zagęszczeniu, zaś zbiór przeprowadzać podczas suchej pogody. Do przechowania przeznaczać korzenie zdrowe, nieuszkodzone. Utrzymywać optymalną temperaturę i wilgotność, ponieważ choroba intensywnie się rozwija, gdy temperatura masy warzyw przechowywanych wynosi 3–6°C i następuje kondensacja pary wodnej na ich powierzchni. 
 

Szara pleśń
 
Zgnilizna twardzikowa (Sclerotinia sclerotiorum)
Patogeneza. Infekcja korzeni sklerocjami zachodzi na polu. Mogą bezpośrednio kiełkować w strzępkę grzybni lub wytwarzać zarodniki workowe, zakażając marchew. Choroba do przechowalni lub kopca dostaje się wraz z zakażonymi korzeniami lub resztkami liści. Typowe objawy to obfity, puszysty biały nalot grzybni. Są na niej czarne sklerocja wielkości ziaren pszenicy. Pierwsze infekcje można obserwować na polu w postaci ciemnobrązowych, wodnistych plam na ogonkach liściowych lub u podstawy liści.  
Ograniczanie choroby. Unikać uprawy marchwi w monokulturze lub po roślinach okopowych. Szybko schładzać korzenie po zbiorze z pola. W okresie przedzbiorczym powinno się stosować fungicydy. Usuwać chore korzenie, w przechowalni utrzymywać stałą temperaturę 0°C i wilgotność względną powietrza 95–96%.
 

Sclerotinia sclerotiorum

Sclerotinia sclerotiorum

Sclerotinia sclerotiorum
 
Czarna sucha zgnilizna korzeni/alternarioza (Alternaria radicina)
Patogeneza. Choroba mało powszechna, ale groźna. Optymalna temperatura dla rozwoju patogenu wynosi 25–27°C przy umiarkowanej wilgotności powietrza. Grzyb atakuje korzenie spichrzowe, powodując brunatno-czarne, suche, wklęsłe plamy w górnej ich części. Tego typu objawy obserwowane są w czasie przechowywania korzeni marchwi.
Ograniczenie choroby. Stosować 3–4-letnią przerwę w uprawie marchwi na tym samym polu. Ochronę chemiczną rozpocząć od połowy lata. Po zbiorze marchwi należy usuwać z pola liście i inne resztki roślinne, aby nie dopuścić do zimowania patogenu. Podczas zbioru odrzucać korzenie chore. W przechowalni utrzymywać stałą temperaturę 0°C i wilgotność względną powietrza 95–96%.
 

Alternaria radicina
 
 
dr Jan Sobolewski
IO w Skierniewicach