Głównym żywicielem bakterii kwarantannowej Clavibacter sepedonicus - sprawcy bakteriozy pierścieniowej ziemniaka, jest ziemniak (Solanum tuberosum).
Kontrole w całej Unii Europejskiej - 89 tysięcy prób
W odniesieniu do ziemniaków ze zbioru 2021 r., w całej UE pobrano łącznie niemal 89 tysięcy prób do badań laboratoryjnych pod kątem bakterii Clavibacter sepedonicus, w tym 62 363 próby z sadzeniaków ziemniaka i 26 573 z ziemniaków innych niż sadzeniaki.
W Polsce, inspektorzy PIORiN pobrali odpowiednio: 8 748 prób z sadzeniaków ziemniaka oraz 12 692 prób z innych ziemniaków.
W wyniku przeprowadzonych badań laboratoryjnych, bakterię wykryto w Unii, łącznie w 32 partiach sadzeniaków, co stanowiło 0,05% partii porażonych w stosunku do prób przebadanych i w 570 partiach ziemniaków innych niż sadzeniaki (2,2% partii porażonych).
Większość z porażonych partii dotyczyła polskich ziemniaków (18 - sadzeniaki i 494 - inne niż sadzeniaki). Niemniej jednak, należy podkreślić, że pomimo znacznej liczby wykryć tej bakterii w naszym kraju, na przestrzeni ostatnich 10 lat odsetek partii porażonych w stosunku do prób przebadanych uległ dużemu obniżeniu. W szczególności dotyczy to ziemniaków towarowych (konsumpcyjnych i przemysłowych), gdzie w latach 2012-2015 odsetek partii porażonych w stosunku do przebadanych kształtował się na poziomie ok. 10%, a w roku 2021 był ponad dwuipółkrotnie niższy niż w ww. okresie i wynosił 3,9%. W przypadku polskich sadzeniaków ziemniaka odsetek partii porażonych w stosunku do przebadanych kształtował się corocznie na stosunkowo niskim poziomie i wynosił ok. 0,1-0,2%.
Decyzje Komisji Europejskiej
W związku z powyższym, Komisja Europejska oraz inne państwa Unii, pozytywnie oceniły działania Polski w zakresie zwalczania tego agrofaga kwarantannowego i od połowy lipca 2022 r. zostały złagodzone wymagania dotyczące przemieszczania polskich ziemniaków do innych państw Unii – informuje Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
Obecnie, w przypadku przemieszczania ziemniaków innych niż sadzeniaki, badaniu pod kątem bakterii Clavibacter sepedonicus poddawana jest tylko przemieszczana partia, a dołączane do przesyłki zaświadczenie potwierdzające, że dana partia jest wolna od tej bakterii, zostało zastąpione paszportem roślin. Natomiast w odniesieniu do wyprodukowanych w Polsce sadzeniaków ziemniaka nie ustalono żadnych dodatkowych wymogów w stosunku do ogólnych warunków swobodnego przemieszania sadzeniaków w obrębie Unii.
Jak zwalcza się bakteriozę?
Jak informuje Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa brak jest skutecznych metod zwalczania bakterii w roślinach i bulwach ziemniaka. W przypadku jej wystąpienia zazwyczaj usuwa się, a następnie niszczy porażone rośliny i bulwy. Porażone bulwy nie mogą być sadzone. Dopuszczalne jest przeznaczenie porażonego materiału do przerobu przemysłowego w określony warunkach, wliczając w to produkcję biogazu, przeznaczenie na paszę do zwierząt po parowaniu, ukiszeniu, itp., przeznaczenie bulwy do celów konsumpcyjnych po ugotowaniu. Ponadto:
- czyści i dezynfekuje się maszyny, urządzenia, narzędzia, środki transportu i inny sprzęt, który miały kontakt z porażonym materiałem roślinnym oraz przechowalnie, w których składowano taki materiał.
- Na porażonym polu przez co najmniej trzy sezony uprawy następujące po wykryciu, nie uprawia się roślin żywicielskich bakterii oraz usuwa samosiewy ziemniaka.
W Polsce bakteria Clavibacter sepedonicus podlega obowiązkowi zwalczania.
Jak wygląda uprawa ziemniaków w UE?
W 2021 roku, ogólna powierzchnia uprawy ziemniaków w Unii Europejskiej wynosiła ok. 1,3 mln ha, w tym ok. 112,6 tys. ha stanowiły uprawy sadzeniaka. W Polsce, ogólny areał upraw ziemniaka w 2021 r. wynosił niemal 243 tys. ha i był jednym z największych wśród państw Unii Europejskiej.
Na przestrzeni ostatnich kilku lat, w Polsce zauważalny jest wzrost powierzchni uprawy sadzeniaków ziemniaka (z 5,5 tys. ha w 2018 r. do 6,7 tys. ha w 2021r.) oraz spadek areału upraw ziemniaków innych niż sadzeniaki (z 284 tys. ha w 2018 r. do 236 tys. ha w 2021 r.). Szczegółowe dane dotyczące powierzchni upraw ziemniaka w Polsce, w latach 2018-2021 można zobaczyć na wykres na stronach PIORIN.
wk
fot: envatoelemenst
