StoryEditor

Jagoda kamczacka na deser i do przetwórstwa

07.01.2020., 12:15h

Konsumentowi trzeba oferować odmiany deserowe o owocach bardzo smacznych, słodkich i pozbawionych goryczki, np. Vostorg. Odmiana Wojtek nie powinna znaleźć się na rynku owoców deserowych. Jej owoce są kwaskowe i mają nieco goryczki.

Suchodrzew jadalny, zwany powszechnie jagodą kamczacką, pochodzi z chłodnych rejonów kuli ziemskiej: Kanady, Europy (Litwy, Łotwy), Rosji (Kamczatki, Syberii), Wysp Kurylskich i japońskiej wyspy Hokkaido. Z tych to obszarów hodowcy przywieźli różne gatunki suchodrzewu w celach opracowania odmian przydatnych do komercyjnej uprawy. Odmiany te powstają w czterech głównych ośrodkach hodowlanych – w Rosji, Kanadzie, USA i Polsce.


[Kanadysjka odmiana Aurora. Owoce są duże, słodkie i smaczne]

Jagoda kamczacka z Czelabińska 

W Polsce zainteresowanie gatunkiem rozpoczęło się w latach 90. ubiegłego wieku, kiedy sprowadzono z ośrodka hodowlanego w Czelabińsku (Południowo-Uralskiego Instytutu Ogrodnictwa i Ziemniaków w Czelabińsku) kilka odmian suchodrzewu: Czelabinka, Sinigłaska, Wołszebnica, Dlinopłodna, Czerniczka. Nie wprowadzono ich do komercyjnej uprawy, gdyż były jeszcze daleko niedoskonałe – owoce drobne, słodko-kwaśne, z goryczką, opadały po zbiorze, a krzewy zbyt wcześnie rozpoczynały wegetację. 

Uzyskiwanie odmian suchodrzewu w Polsce rozpoczęli państwo Łukaszewscy, którzy sprowadzili z Rosji nasiona suchodrzewu i rozpoczęli selekcję odmian dostosowanych do polskiego klimatu. Ponadto celem hodowli była eliminacja form z goryczką. Tak powstały odmiany Wojtek, Jolanta, Zojka, Rebeka, Ruben, Tola, Iga oraz nr 44. Dalszych selekcji dokonywali szkółkarze (np. Atut i Duet, Krystyna, Kasia). Z tych odmian na polskich plantacjach uprawiana jest odmiana Wojtek, a w sąsiedztwie (jako zapylacze) odmiany Zojka i klon 44. 

Odmiana Wojtek jest plenna, owoce są średnie, słodko-kwaskowe, nadają się do przetwórstwa. Mimo rozłożystego pokroju krzewów odmiana z powodzeniem jest zbierana maszynowo. W tym celu wymaga odpowiedniego cięcia krzewu, do kształtu litery V oraz gęstego sadzenia w rzędach – 0,7–0,8 m.

Wymagania
Rośliny suchodrzewu jadalnego wymagają stanowiska słonecznego, gleby przepuszczalnej, nie tolerują zastoisk wodnych. Przed sadzeniem roślin należy uzupełnić składniki pokarmowe opierając się na wynikach analizy gleby. Krzewy dobrze jest sadzić na zagonach okrytych tkaniną. Warto pomyśleć o nawadnianiu plantacji. 

Poszukiwane cechy

W spółce Niwa Hodowla Roślin Jagodowych prace hodowlane są prowadzone od 2012 roku. Obecnie klony hodowlane są testowane w doświadczeniach odmianowo-porównawczych oraz prowadzone są dalsze krzyżówki, mające na celu uzyskanie odmian przydatnych do uprawy w Polsce o cechach deserowych (duże owoce, słodkie, o wysokiej jędrności i trwałości pozbiorczej, skórce wytrzymałej na uszkodzenia, małej bliźnie poszypułkowej) i przetwórczych (wysokiej plenności, ażurowym i wyprostowanym pokroju, owocach okrągłych o skórce, wytrzymałej na uszkodzenia i wysokiej wartości przetwórczej – ekstrakt 15–17o Brix i efektywnym zbiorze maszynowym). Nawet owoce do przetwórstwa nie powinny mieć zawartości ekstraktu Brix mniejszej niż 13.

Rosyjska Vostorg

Kilka lat temu sprowadzono do Polski odmiany zagraniczne, odznaczające się dużymi owocami o słodkim smaku. Z rosyjskiego ośrodka (Bakczarski Ośrodek Północnego Sadownictwa, FGUP Bakcharskoe) pochodzą odmiany: Vostorg, Jugana, Docz Velikana, Leningradzki Velikan, Gordost Bakczara i inne. Są one obecnie testowane na polskim rynku. Dotychczasowe obserwacje pokazały, że w naszych warunkach wcześnie rozpoczynają wegetację i niektóre są uszkadzane przez wiosenne przymrozki. Najlepiej sprawdza się w produkcji odmiana Vostorg, która odznacza się wydłużonymi, bardzo jędrnymi owocami, o słodkim smaku i dobrze przechowującymi się. Dzięki temu przeznaczana jest na rynek owoców deserowych. Pokrój krzewu jest wyprostowany, rośliny nie zagęszczają się zbytnio, więc część plantatorów zbiera ją również maszynowo.

Konieczne zapylacze
Odmiany suchodrzewu jadalnego są obcopylne, więc należy sadzić przynajmniej dwie odmiany na plantacji, kwitnące w tym samym czasie. Dlatego warto posadzić odmianę Aurora w sąsiedztwie Honeybee lub Indigo Gem, czy Vostorg z Jugana.

Aurora, Honeybee, Indigo Gem

Z odmian kanadyjskich pochodzących z Uniwersytetu Saskatchewan, hodowli dr. Boba Borsa, w testach komercyjnych są: Aurora, Honeybee, Indigo Gem, Tundra, Borealis, a od 2017 roku także Boreal Beauty, Boreal Blizard, Boreal Beast. Te trzy ostatnie odmiany odznaczają się późnym terminem dojrzewania owoców (eliminacja zimowo/wiosennych uszkodzeń) i są rekomendowane do zbioru maszynowego ze względu na pokrój i kształt owoców. 

Wśród kanadyjskich odmian dotychczas najbardziej perspektywiczne do uprawy w Polsce są trzy: Aurora, Honeybee, Indigo Gem. Krzewy odmiany Aurora mają wyprostowany pokrój i średnie zagęszczenie, co ułatwia zbiór. Owoce tej odmiany są przeznaczone na rynek owoców deserowych – są duże, słodkie i smaczne. 

Honeybee ma krzewy o wyprostowanym pokroju, co umożliwia zbiór maszynowy. Rośliny wymagają intensywnego cięcia ze względu na mocne zagęszczanie się krzewów. Jest to odmiana bardzo plenna, o owocach średnich do dużych, o słodkim smaku. 

Indigo Gem odznacza się dość dużą plennością. Owoce są średniej wielkości i okrągłego kształtu. Pokrój krzewów jest raczej rozłożysty, ale mimo tego niektórzy plantatorzy zbierają owoce tej odmiany maszynowo.

Zasada sadzenia
Rozstawa sadzenia krzewów do zbioru kombajnowego – 4 ✕0,7 m. Rośliny jednoroczne z doniczek P9 można sadzić ręcznie lub mechanicznie, a starsze z doniczek 2–3-litrowych należy sadzić ręcznie. Wycinając gałęzie rozkładające się i ich nadmiar, utrzymywać krzewy w kształcie V.

Odmiany amerykańskie

Jesienią 2018 roku na polskim rynku pojawiły się odmiany z trzeciego ważnego ośrodka hodowli, z USA – Maxin, Tomi, Lori, Willa, Colin. Odmiany pochodzą z prywatnej hodowli w stanie Oregon, prowadzonej od 1996 roku przez dr Maxim Thompson. Hodowczynisprawdzała różne formy suchodrzewu (rosyjskie, kurylskie i japońskie) i wytypowała do hodowli formy japońskie pochodzące od Lonicera emphylocalix(hascap – z japońskiego „wiele owoców na gałązce”). 

W odróżnieniu od form rosyjskich, japoński gatunek odznaczał się przystosowaniem do zmiennego klimatu (gwałtownego przechodzenia temperatury od –25 do +15oC). Dlatego dr Thompson oparła swoją hodowlę na krzyżówkach z wykorzystaniem tylko L. emphylocalix. Odmiany dr Thopmson odznaczają się wyprostowanym pokrojem (w kształcie litery V), dużymi i smacznymi, owalnymi owocami, pozbawionymi goryczki. Hodowczyni, z powodu podeszłego wieku przekazała swoją hodowlę Gospodarstwu Szkółkarskiemu Korfanty, które posiada wyłączne prawa do rozmnażania i sprzedaży sadzonek oraz jest oficjalnym kontynuatorem jej programu hodowlanego. 


oprac. mw na podst. art. Katarzyny Król-Dyrek (WiOM 01/2018) 

 

 

 

10. październik 2024 17:16