StoryEditor

Węgiel brunatny w uprawach ogrodniczych

02.06.2022., 00:00h

To stwierdzenie od dawna towarzyszy krajowej energetyce. Niemniej jednak dobrze odzwierciedla zastosowanie węgla brunatnego w uprawach ogrodniczych jako podłoża, ponieważ od kilku lat przechodzi prawdziwy renesans.

Frakcja ma znaczenie

Właściwości węgla brunatnego jako podłoża do uprawy roślin ogrodniczych różnią się od siebie w zależności od stopnia rozdrobnienia. Najlepsze podłoże z węgla brunatnego jest złożone z cząstek drobnych, od 5 mm do 8 mm średnicy oraz z cząstek do 15 mm w proporcji 2 do 1. Wraz ze wzrostem udziału części ziemistych (o drobnej frakcji) zwiększa się pojemność wodna podłoża i dostępność składników mineralnych dla roślin.

Niezależnie od użytej frakcji węgiel brunatny jest podłożem:

  • organicznym (min. 80% substancji organicznej);
  • ekologicznym i w pełni biodegradowalnym;
  • sterylnym (wolnym od chwastów i patogenów);
  • trwałym (można prowadzić na nim uprawę nawet do 5 lat w postaci mat lub kilkadziesiąt lat jako dodatek do podłoży);
  • zasobnym w składniki pokarmowe (zwłaszcza wapń);
  • bezpiecznym (wykazuje dużą pojemność sorpcyjną.

Na rynku

W sprzedaży gotowe podłoże do uprawy na bazie węgla brunatnego jest dostępne u polskiej firmy Carbohort w postaci m.in. Carbomat – mat uprawowych o długości 1 m, szerokości 20 cm i 8 cm wysokości. Substrat zawiera średnio (w mg/l): 10 NO3 - , 2 NH4 + , 20 P, 10–50 K, 200–500 Mg i 1000–2000 Ca. Składa się z tzw. miękkiego węgla – lignitu, znajdującego się kilka metrów pod ziemią, który jest ponadto wolny od zanieczyszczeń metalami ciężkimi w porównaniu m.in. z niżej położonymi pokładami. Samodzielne podłoże do uprawy jest specjalnie komponowane przez firmę pod wymagania poszczególnych gatunków roślin. Zmianie podlega m.in. pH i frakcyjność substratu, a także udział innych komponentów.

Cechy wyróżniające

Optymalizacja uziarnienia zapewnia korzeniom dobre warunki wodno-powietrzne, sprzyjające ich szybkiemu przerastaniu. Porowata struktura podłoża ogranicza ryzyko jego przelania i gnicia korzeni. Warto dodać, że taki substrat węglowy złożony z dużej ilości skondensowanej materii organicznej stanowi dobre miejsce do rozwoju pożytecznych mikroorganizmów i zarazem nie stanowi źródła chorób tzw. odglebowych. Zawiera dużą ilość leonardytów i kwasów humusowych, fulwowych i humin, zwiększających żyzność gleby.

Zalety uprawy

Jedną z największych zalet uprawy na substracie z węgla brunatnego jest oszczędność pieniędzy na kilku frontach. Przede wszystkim związane jest to z ograniczeniem stosowania nawozów wapniowych i magnezowych oraz niektórych mikroelementów, np. boru, czy manganu, ponieważ podłoże to jest samo w sobie bogate w te pierwiastki. Po drugie rośliny nie są zagrożone chorobami systemu korzeniowego wywołanymi przez patogeny, a nawet rzadziej zapadają na choroby części nadziemnych. Co więcej, jest ono łatwe w sterowaniu i cechuje się wysoką sorpcją, dzięki czemu nawet młodzi, mniej doświadczeni ogrodnicy sprostają doborowi optymalnej pożywki w oparciu na wymaganiach roślin bez ryzyka przenawożenia. W porównaniu z innymi podłożami, maty z węgla brunatnego można użytkować bez większych przeszkód przez kilka lat. Ich atutem jest też wolniejsze nagrzewanie się. W przypadku użycia substratu jako ściółki (rośliny jagodowe) możliwe jest ograniczenie się do jego stopniowego uzupełniania co kilka lat. Taka ściółka bardzo dobrze odgrywa swoją rolę ograniczającą zachwaszczenie oraz absorbującą promienie słoneczne.

Co można uprawiać na węglu?

Podłoże na bazie węgla brunatnego jest przydatne do uprawy wszystkich najczęściej uprawianych roślin ogrodniczych, dla których jego porowata struktura jest korzystna. Wielu producentów pomidorów i ogórków, a także roślin jagodowych – truskawek, malin i borówek – już przerzuciło się na taką uprawę, obserwując wzrost plonu owoców. Można je stosować zarówno do upraw bezglebowych (samodzielnie) i glebowych (jako dodatek).

Dla pomidora czy ogórka stosuje się zbliżone parametry pożywki, jak w uprawie na wełnie mineralnej, jednak polecane jest zwiększenie poziomu pH. Więcej uwagi należy poświęcić na utrzymanie dostatecznej wilgotności w macie, ponieważ substrat węglowy charakteryzuje się dużą przepuszczalnością wody, szczególnie w pierwszym roku produkcji. Przed rozpoczęciem uprawy (3–4 dni) należy go dobrze uwodnić i przepłukać, można to zrobić samą wodą lub już gotową pożywką – dobre uwodnienie substratu jest w tym przypadku bardzo istotne.

Doświadczenia dowodzą wysoką przydatność substratu węglowego do uprawy malin w wypełnionych nim doniczkach oraz w glebie wzbogaconej w produkt Carbomat. Wykazano, że rośliny były silne i zdrowe po przezimowaniu, a podłoże w pełni przerośnięte i jednocześnie luźne. W porównaniu z innymi zastosowanymi kombinacjami podłoży, substrat węglowy wciąż utrzymywał luźną strukturę, lecz do doniczek wymagane było dodanie dodatkowej kapilary.

Po zakończonej uprawie

Po sezonie maty uprawowe wypełnione substratem węglowym można wykorzystać do nawożenia gleb (bogate źródło materii organicznej). Dobrze się sprawdzą też do poprawy struktury gleb ciężkich, a także stanowisk ubogich w magnez i wapń. Istnieje też możliwość odbioru zużytych mat przez producenta bądź też zagospodarowanie ich w celach energetycznych.

Przed rozpoczęciem i w trakcie wegetacji

Węgiel brunatny może też być aplikowany w postaci nawozu Carbohumic o płynnej formulacji. To bogate źródło próchnicy stosuje się doglebowo przed założeniem plantacji upraw gruntowych lub dolistnie w okresie wegetacji. Ekstrakt ten wpływa na prawidłową aktywność glebową, a to z kolei przekłada się na lepszą kondycję roślin i tolerancję na stresy biotyczne oraz abiotyczne i w konsekwencji duży plon wysokiej jakości. Jako nawóz organiczny polecany jest też do zaprawiania nasion i materiału nasadzeniowego przed siewem i sadzeniem. Jest polecany do upraw ekologicznych jako preparat poprawiający żyzność gleby i dostępny w różnych stopniach filtracji, zależnie od metody aplikacji i rodzaju upraw. 

dr Piotr Bucki fot. Carbohort, Wójcik

09. październik 2024 16:46