StoryEditorSzkodliwe larwy paciornicy

Przyczyny braku róż kalafiora i brokułu. Czy na pewno sprawcą jest paciornica?

31.10.2022., 10:00h
dr Maria Rogowska; Akademia Nauk Stosowanych Stefana Batorego w Skierniewicach<br/>fot. Rogowska, Wójcikdr Maria Rogowska; Akademia Nauk Stosowanych Stefana Batorego w Skierniewicach
fot. Rogowska, Wójcik
Są różne przyczyny braku róż kalafiora i brokułu oraz główek kapusty. Najczęściej dzieje się tak na skutek żerowania owadów – osobników dorosłych lub larw. Takie szkody mogą wyrządzać: paciornica krzyżowianka, chowacze, mszyce, mączlik warzywny, tantniś krzyżowiaczek.

Paciornica krzyżowianka (Contarinia nasturtii) – muchówka z rodziny pryszczarkowatych, jest uważana za głównego sprawcę braku róż kalafiora, brokułu i główek kapusty, ponieważ szkody wyrządza larwa, która zaraz po wylęgnięciu wgryza się w roślinę i pozostaje niewidoczna.

Atakuje rośliny uprawne i dziko rosnące z rodziny kapustowatych. Jeśli wystąpi w dużym nasileniu (rejony upraw kapusty, kalafiora i brokułu), może wyrządzić znaczne szkody.

image
Relacja ze spotkania

Jaką odmianę kalafiora wybrać na przetwórstwo? Która z nich sprawdzi się w procesie różyczkowania?

W niektórych rejonach wielkość szkód nasila się z roku na rok. W tym sezonie o jej szkodliwości przekonali się m.in. producenci kalafiorów i brokułów na Kujawach. Są to rejony, w których od lat prowadzona jest uprawa warzyw kapustnych. Przyczyn nasilenia szkód może być kilka, m.in. warunki klimatyczne sprzyjające rozwojowi paciornicy oraz nieprowadzenie monitoringu i zwalczania jej w latach poprzednich. Kiedy zauważono szkody, już było za późno na zabiegi zwalczające paciornicę – były one nieskuteczne lub mało skuteczne. Na słabe działanie insektycydów wpływała również temperatura powietrza (temperaturę optymalną dla zabiegu należy sprawdzić na etykiecie – instrukcji dołączonej do opakowania środka).

Szkodliwe larwy - jak je rozpoznać? 

  • Dorosła muchówka jest jasnożółtobrązowa, wysmukła, długości około 2 mm.
  • Skrzydła są delikatne, słabo użyłkowane, a odnóża cienkie i długie.
  • Jajo jest białe, długości 0,25 mm.
  • Larwy są beznogie, kremowe, dorastają do 2–3 mm, bardzo ruchliwe (zaniepokojone podskakują).
  • Bobówka jest brązowa, długości 2 mm. To ona zimuje w glebie.
  • Osobniki dorosłe pierwszego pokolenia pojawiają się na przełomie maja i czerwca.
  • Samica po uzupełnieniu pokarmu i kopulacji składa jaja (8–15) w kątach młodych liści lub między listki tuż obok wierzchołka wzrostu.
  • Po 3–5 dniach wylęgają się larwy, które żerują przez 1–2 tygodnie. Dojrzałe larwy spadają na glebę, gdzie przepoczwarczają się w bobówkach. W ciągu roku występują 3 lub 4 pokolenia (pierwsze – maj, drugie – lipiec, trzecie – sierpień, czwarte – wrzesień).
image

Na żerowanie larw paciornicy wskazują też poskręcane liście i zredukowana powierzchnia blaszki liściowej.

FOTO: fot. Rogowska, Wójcik
image

Na żerowanie larw paciornicy wskazują też poskręcane liście i zredukowana powierzchnia blaszki liściowej.

FOTO: fot. Rogowska, Wójcik
image

Na żerowanie larw paciornicy wskazują też poskręcane liście i zredukowana powierzchnia blaszki liściowej.

FOTO: fot. Rogowska, Wójcik

Szkody wyrządzają larwy, które uszkadzają liście sercowe roślin. Rośliny z uszkodzonym stożkiem wzrostu nie tworzą główki lub róży. Roślina może tworzyć po kilka małych główek z bocznych pąków lub dużo drobnych liści. Obecność paciornicy na plantacji zdradzają nawet w późniejszym okresie skorkowaciałe blizny na pędzie. Jeśli uszkodzenia były niewielkie, to blizny są niewidoczne. Samice mogą także składać jaja w ogonkach liściowych, wtedy objawem żerowania larw jest grubienie, skręcanie i kędzierzawienie liści. W miejscach uszkodzenia przez larwy tkanka może być porażana przez patogeny, wywołujące choroby gnilne. Na plantacjach nasiennych na skutek żerowania larw pękają łuszczyny, co jest przyczyną osypywania nasion.

image

Objawy żerowania paciornicy krzyżowianki – brak stożka wzrostu i skorkowaciałe blizny.

FOTO: fot. Rogowska, Wójcik
image

Objawy żerowania paciornicy krzyżowianki – brak stożka wzrostu i skorkowaciałe blizny.

FOTO: fot. Rogowska, Wójcik

Grunt to sygnalizacja - Nalot osobników dorosłych należy kontrolować za pomocą pułapki feromonowej

Walka z paciornicą jest trudniejsza niż z wieloma innymi szkodnikami, gdyż rośliny najczęściej nie wyglądają na uszkodzone. Dopiero brak stożka wzrostu albo obecność charakterystycznie poskręcanych liści wierzchołkowych, o silnie zredukowanej powierzchni świadczy o żerowaniu larw paciornicy. W tym czasie jest już za późno na zabiegi środkiem owadobójczym. Dlatego bardzo ważna jest profilaktyka (głęboka orka, zwalczanie chwastów).

Nalot osobników dorosłych należy kontrolować za pomocą pułapki feromonowej, np. deltastop z dyspenserem feromonowym (Biocont). Na plantacjach wczesnych warzyw kapustnych ustawiamy pułapki od połowy pierwszej dekady kwietnia do połowy pierwszej dekady maja, a na późnych odmianach warzyw kapustnych od połowy lipca do połowy pierwszej dekady września.

image

Główki zastępcze wyrastają w wyniku uszkodzenia stożka wzrostu.

FOTO: fot. Rogowska, Wójcik

W przypadku braku pułapek należy szukać złóż jaj w liściach sercowych. Sygnałem do wykonania zabiegu jest 10–15 złóż jaj na 50 kolejnych roślinach. Obserwacje powinny być prowadzone 2–3 razy w tygodniu.

W rejonach, w których stwierdzono szkody powodowane przez larwy paciornicy, należy wykonać opryskiwanie roślin przed formowaniem główek lub róż. Zabieg należy powtórzyć 3 razy co 7 dni. 

image

Zagniwanie tkanki w miejscu żerowania larw. Widoczne wyrastające główki boczne.

FOTO: fot. Rogowska, Wójcik
image

Zagniwanie tkanki w miejscu żerowania larw. Widoczne wyrastające główki boczne.

FOTO: fot. Rogowska, Wójcik

 

dr Maria Rogowska; Akademia Nauk Stosowanych Stefana Batorego w Skierniewicach

fot. Rogowska, Wójcik

25. wrzesień 2024 19:28